1. Chóng mặt là gì?
“Chóng mặt” (vertigo) không chỉ đơn giản là hơi hoa mắt, thiếu ngủ, mà là cảm giác môi trường xung quanh quay cuồng hoặc bạn như đang quay, ngay cả khi bạn đứng yên. Có thể kèm theo cảm giác mất thăng bằng, buồn nôn, vã mồ hôi, dễ ngã — khiến người bệnh rất khó chịu và hoang mang.
Chóng mặt là một dấu hiệu — không phải một bệnh riêng. Muốn giữ được thăng bằng ổn định cơ thể cần có sự phối hợp nhịp nhàng khỏe mạnh của hệ thống tiền đình, tai trong, tiếp nhận thông tin và phản ứng tốt của vùng não bộ chi phối tiền đình. Nếu người bệnh chóng mặt cho thấy hệ thống thăng bằng trong tai, hoặc liên quan tới thần kinh, mạch máu não,... đang bị ảnh hưởng.
2. Những nguyên nhân phổ biến gây chóng mặt
- Rối loạn tai trong / tiền đình: Vấn đề ở tai trong (bao gồm phần tiền đình) khiến não nhận tín hiệu sai về vị trí, chuyển động, dẫn tới cảm giác quay.
- Tác động về mạch máu, lưu thông máu lên não không đủ: Nếu máu không đến đủ vùng não kiểm soát thăng bằng — ví dụ do huyết áp thấp, rối loạn tuần hoàn — cũng có thể gây chóng mặt. Nặng hơn là đột quỵ, tắc hoặc vỡ mạch máu chi phối vùng não điều hòa thăng bằng, đây là nguyên nhân đặc biệt cần lưu ý ở người có nguy cơ đột quỵ cao như : hút thuốc lá, tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn lipid máu,..
- Rối loạn thần kinh trung ương hoặc dây thần kinh tiền đình: Một số bệnh lý thần kinh, viêm dây thần kinh tiền đình hoặc các tổn thương về não như u tiểu não, u góc cầu tiểu não có thể biểu hiện bằng chóng mặt .
Yếu tố khác: Mệt mỏi, stress, lo lắng, thay đổi tư thế đột ngột (ngồi → đứng), thiếu ngủ, đôi khi sử dụng thuốc (với tác dụng phụ) — tất cả đều có thể làm tăng nguy cơ chóng mặt.
3. Các dấu hiệu, triệu chứng điển hình khi bị vertigo
- Khi bạn bị vertigo hoặc rối loạn thăng bằng, bạn có thể gặp một hoặc nhiều trong các triệu chứng sau:
- Cảm giác quay cuồng, như thể bạn hoặc mọi thứ xung quanh đang xoay.
- Mất thăng bằng, đi đứng loạng choạng, dễ ngã.
- Buồn nôn, nôn mửa, hoặc cảm giác khó chịu trong dạ dày — do não bị “xáo trộn” khi nhận tín hiệu sai từ tai/ tiền đình.
- Có thể kèm theo ù tai, giảm thính lực — nếu nguyên nhân xuất phát từ tai trong.
- Có thể xuất hiện khi bạn thay đổi tư thế đột ngột (ví dụ nằm → đứng; ngồi → đứng), đặc biệt trong các rối loạn tiền đình nhẹ hoặc do tuần hoàn.
4. Khi nào, với dấu hiệu nào, bạn nên đi khám bác sĩ ngay?
Chóng mặt có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau , trong đó có nguyên nhân nguy hiểm như đột quỵ, u não,.. Vậy nên có một số dấu hiệu cảnh báo bạn không nên chủ quan:
- Chóng mặt đột ngột, dữ dội, kéo dài — không phải chỉ “hoa mắt” vài giây rồi hết. Đặc biệt nếu bạn không rõ nguyên nhân.
- Chóng mặt kèm các triệu chứng thần kinh nghiêm trọng: như yếu liệt một bên cơ thể, tê bì, méo mặt, nói khó, lú lẫn, mất khả năng phối hợp, vì đó có thể là dấu hiệu của đột quỵ hoặc tổn thương thần kinh.
- Chóng mặt + ù tai, mất thính lực, thay đổi đột ngột về nghe — nên kiểm tra ngay tai trong để loại trừ bệnh lý tai.
- Chóng mặt sau chấn thương đầu / cổ / vai, té ngã — vì có thể có tổn thương não hoặc dây thần kinh tiền đình.
- Chóng mặt tái diễn nhiều lần, ảnh hưởng tới sinh hoạt hàng ngày, khiến bạn sợ đứng lên, di chuyển.
5. Việc điều trị ra sao? Tuỳ nguyên nhân — cần đánh giá đúng
- Vì chóng mặt là một triệu chứng, chứ không phải bệnh — nên việc điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân gốc:
- Nếu do rối loạn tiền đình / tai trong: bác sĩ có thể hướng dẫn các bài tập tái lập thăng bằng (vestibular rehabilitation), hoặc các thủ thuật giúp điều chỉnh các tinh thể trong tai trong nếu bị dạng chóng mặt kịch phát lành tính. Nhiều trường hợp phục hồi rất tốt nếu được can thiệp sớm.
- Nếu do vấn đề tuần hoàn máu, huyết áp, mạch máu não: cần điều chỉnh huyết áp, mỡ máu, tiểu đường (nếu có), cải thiện lưu thông máu — qua thuốc, chế độ ăn uống, nghỉ ngơi, sinh hoạt khoa học.
- Nếu do vấn đề thần kinh trung ương, cần được bác sĩ chuyên sâu thần kinh đánh giá bằng các xét nghiệm hình ảnh (MRI, CT scan) để xác định chính xác tổn thương.
- Ngoài ra, việc ngủ đủ giấc, tránh stress, thay đổi tư thế từ từ, tránh đứng lên quá nhanh — là biện pháp hỗ trợ rất tốt, đặc biệt nếu nguyên nhân nhẹ.
Quan trọng là: Đừng tự chẩn đoán và tự điều trị nếu không rõ nguyên nhân — vì bạn có thể bỏ lỡ một bệnh nghiêm trọng.
6. Nên khám ở đâu?
Nên khám ở các cơ sở y tế uy tín có chuyên khoa nội thần kinh. Nếu bạn ở TP.HCM — Hỷ Hỷ có thể là một lựa chọn phù hợp để khám & điều trị
Hỷ Hỷ là một phòng khám đa khoa cộng đồng với nhiều chuyên khoa — trong đó có nội thần kinh — phù hợp để đánh giá các vấn đề về chóng mặt, hoa mắt, rối loạn tiền đình.
Phòng khám có cơ sở vật chất hiện đại, trang thiết bị y tế đầy đủ, giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác các bệnh lý phức tạp (ví dụ nếu cần chụp não, xét nghiệm, kiểm tra mạch máu)
Đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, chuyên khoa — đặc biệt về nội thần kinh — có thể hỗ trợ đánh giá, tư vấn và điều trị phù hợp.
Phòng khám có các gói khám như tầm soát đột quỵ, khám nội thần kinh, khám tổng quát định kỳ — phù hợp nếu bạn muốn kiểm tra sức khỏe toàn diện, phòng ngừa bệnh lý liên quan đến não, mạch máu.
