Thuốc kháng acid dạ dày (Antacid) là gì? Nên uống trước hay sau ăn để đạt hiệu quả?

Nguyên nhân phổ biến gây đau dạ dày là gì?

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng đau dạ dày, trong đó có nguyên nhân do thói quen sinh hoạt của người bệnh, cụ thể:

Thói quen ăn uống thiếu khoa học

Thói quen ăn uống không lành mạnh là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến chứng đau dạ dày. Một số điển hình thường gặp gồm:

• Ăn uống không điều độ, không đúng giờ hoặc ăn quá khuya.
• Ăn quá nhanh, ăn quá no hoặc để bụng trong trạng thái quá đói.
• Ăn nhiều thức ăn cay nóng, chiên rán, đồ chua.
• Sử dụng các loại thực phẩm không đảm bảo vệ sinh (thực phẩm bẩn, ôi thiu…).
• Lạm dụng đồ uống có cồn, chất kích thích, thuốc lá…
• Vừa ăn vừa làm những việc khác như đọc sách, chơi game, học bài, xem tivi…

Tất cả các thói quen ăn uống không khoa học đều gây ảnh hưởng tiêu cực đến dạ dày và hệ tiêu hóa. Vì thế cần có một thói quen ăn uống điều độ, hợp lý để bảo vệ sức khỏe tiêu hóa của bạn.

Stress và lo lắng kéo dài

Những người thường xuyên bị căng thẳng, áp lực thường có nguy cơ đau dạ dày cao hơn những người bình thường. Nguyên nhân là do căng thẳng, áp lực khiến dạ dày tăng co bóp và tiết dịch, mất cân bằng dẫn đến tự bào mòn niêm mạc gây viêm loét.

Do thuốc

Nhiều người có thói quen dùng thuốc theo thói quen, theo đơn cũ và không được sự hướng dẫn của bác sĩ nên sẽ dẫn đến việc bị đau dạ dày. Các thuốc kháng viêm, giảm đau không chứa steroid và thuốc kháng sinh liều cao gây ức chế hệ vi sinh vật có lợi trong dạ dày, dẫn đến nhiều hệ lụy không mong muốn như viêm loét dạ dày, xuất huyết dạ dày,...

Môi trường ô nhiễm

Nhiều loại vi khuẩn, nấm từ môi trường bị ô nhiễm, trong đó phổ biến nhất là vi khuẩn HP (Helicobacter Pylori). Nhiều trường hợp bệnh nhân nhiễm vi khuẩn HP nhưng không bị loét dạ dày, việc uống nhiều rượu bia sẽ tạo môi trường tốt cho vi khuẩn phát triển và gây hại dạ dày.

Các bệnh lý đường tiêu hóa

Một số bệnh lý đường tiêu hóa gây ảnh hưởng xấu đến chức năng của dạ dày như: Viêm hoặc ung thư tuyến tụy, túi mật, viêm ruột, hội chứng ruột kích thích… Ngoài ra, đau dạ dày còn có thể là hậu quả của các bệnh lý tại tuyến giáp, do tuyến này điều khiển chức năng tiêu hóa của dạ dày.

Biểu hiện khi bị đau dạ dày

Đau dạ dày sẽ có các biểu hiện điển hình sau:

• Đau vùng thượng vị: Là vùng nằm trên rốn và dưới xương ức. Bệnh nhân có cảm giác đau dữ dội hoặc đau âm ỉ kéo dài, cơn đau có thể lan sang vùng ngực hoặc lan ra sau lưng.

• Đau vùng bụng giữa: Vùng bụng giữa còn được gọi là vùng quanh rốn, nơi đây chứa nhiều cơ quan nội tạng nên rất khó để phân biệt các bệnh lý tại vùng này. Cơn đau quặn thắt hoặc âm ỉ, có thể lan sang vùng bụng phải. Bệnh nhân thường bị buồn nôn, khó tiêu, ợ chua, đầy bụng…

• Đau vùng bụng dưới phía bên trái: Bệnh nhân có cảm giác đau khi đói, ăn vào đỡ đau nhưng tức bụng, nóng bụng, khó tiêu, đầy hơi…

Ngoài ra, bệnh nhân thường xuất hiện với nhiều triệu chứng đa dạng kèm theo như:

• Ợ chua hoặc trào ngược acid dạ dày lên miệng;

• Buồn nôn;

• Đầy hơi;

• Ợ hơi, đôi khi kèm theo chất lỏng hoặc thức ăn có vị đắng, mùi hôi;

• Hơi thở có mùi hôi hoặc chua…

Biến chứng của đau dạ dày

Các triệu chứng của đau dạ dày nếu không được phát hiện kịp thời hoặc điều trị không đúng cách, có thể gây viêm dạ dày nặng và gây nguy hiểm đến người bệnh do các biến chứng của bệnh gây ra như:

Vậy nên khi có các triệu chứng điển hình của đau dạ dày cần đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị sớm.

Khái niệm về thuốc kháng acid dạ dày (Antacid)

Antacid là tên gọi chung của nhóm thuốc giúp trung hòa dịch acid của dạ dày (kháng acid), thuốc điều trị các triệu chứng ợ nóng, ợ hơi, khó tiêu,...thuộc danh mục thuốc không kê đơn OTC. Các Antacid hoạt động rất nhanh bằng cách giảm lượng acid trong dạ dày, giúp giảm triệu chứng ngay lập tức. Tuy nhiên, Antacid không điều trị nguyên nhân gây ra các triệu chứng trên.

Cơ chế tác dụng

Antacid trung hòa acid có sẵn trong dạ dày, làm tăng độ pH và từ đó giảm tính acid của dịch vị. Chúng cũng có thể ức chế hoạt động của enzyme liên quan đến tiêu hóa acid (Pepsin) để giảm bớt kích ứng cho niêm mạc dạ dày.

Phân loại các thuốc kháng acid

Có nhiều loại thuốc kháng acid. Cần tìm hiểu kĩ các thành phần trong mỗi loại để tránh các tác dụng không mong muốn.

• Các Natri bicarbonat (như Alka-Selter® và Bromo Selter®) chứa Natri. Không dùng những thuốc kháng acid này cho những người bị cao huyết áp hoặc những người đang ăn kiêng muối. Alka- Selter® có chứa Aspirin (bên cạnh Natri bicarbonat và Acid citric) -có nguy cơ gây hội chứng Reye, là một bệnh hiếm gặp nhưng đặc biệt nghiêm trọng ở trẻ em.

• Thuốc kháng acid có chứa Nhôm oxit (như Amphojel®) hay Nhôm phosphate (Phosphalugel®) có hiệu lực thấp hơn và tác dụng chậm hơn so với các chế phẩm khác. Các thuốc này cũng có thể gây táo bón.  Một số thuốc có thể làm mất canxi nên không sử dụng cho phụ nữ mãn kinh. Đối với bệnh nhân có vấn đề về thận, cần đến bác sĩ kiểm tra trước khi sử dụng thuốc kháng acid có chứa Nhôm oxid.

• Hợp chất chứa Magie: có thể gây tiêu chảy.

• Kết hợp thuốc kháng acid có chứa Nhôm-Magie sẽ ít gây táo bón hoặc tiêu chảy hơn khi chỉ dùng thuốc kháng acid chỉ chứa Nhôm hay chỉ chứa Magie. Ví dụ như Trimafort®, Maalox®,...Nhiều loại thuốc kháng acid có chứa thêm Simethicone như Artilic Forte® sẽ giúp phá vỡ các bọt khí trong dạ dày.

• Thuốc kháng acid chứa Acid alginic (như Gaviscon) chứa một tác nhân tạo bọt nổi lên trên các chất trong dạ dày. Lớp gel này giúp ngăn ngừa trào ngược dịch dạ dày lên thực quản.

​​​​​Chỉ định của nhóm thuốc Antacid

• Viêm dạ dày cấp và mãn tính

• Loét dạ dày - tá tràng

• Trào ngược dạ dày – thực quản

Chống chỉ định

• Bệnh nhân đang tuân thủ chế độ ăn ít Natri

• Đang dùng các thuốc khác (tương tác thuốc)

• Trẻ em dưới 12 tuổi

• Bệnh nhân suy tim, tăng huyết áp

• Bệnh lý gan hoặc thận

• Trong thời kỳ mang thai & cho con bú: Thông thường Antacid dùng được trong thai kỳ, nhưng nên kiểm tra từng thành phần (muối nhôm, muối canxi…) và không vượt quá liều khuyến cáo hàng ngày. Một số thành phần (ví dụ Canxi) có thể thẩm thấu vào sữa mẹ, khi cho con bú vẫn có thể dùng, nhưng cần dùng đúng liều khuyến cáo.

Dạng bào chế 

• Dạng dung dịch (liquid)

• Dạng viên nhai (chewable tablet)

Dung dịch thường có tác dụng nhanh hơn so với viên nhai trong việc làm dịu cảm giác ợ nóng, khó chịu dạ dày.

Liều dùng

Liều lượng tùy thuộc vào tuổi, tình trạng bệnh và từng sản phẩm cụ thể. Bạn cần tuân thủ hướng dẫn ghi trên nhãn thuốc.

• Khi xuất hiện triệu chứng hoặc khoảng 1 giờ sau bữa ăn - thời điểm thường dễ xuất hiện ợ nóng.
• Nếu dùng trước giờ ngủ và kết hợp ăn nhẹ, nên tránh ăn quá no khi uống thuốc.

Tác dụng không mong muốn

Thường gặp

• Táo bón hoặc tiêu chảy
• Đau đầu, buồn nôn, nôn
• Co thắt hoặc đau bụng

Hiếm gặp

• Tăng tiết acid phục hồi (Rebound acid hypersecretion-RAHS). Đây là tình trạng tái xuất hiện các triệu chứng tăng tiết acid dạ dày trên mức trước điều trị sau khi ngừng thuốc.

• Độc tính thần kinh 

• Thiếu máu hồng cầu nhỏ

• Giảm mật độ xương 

• Tăng canxi huyết

Do đó không nên dùng Antacid kéo dài mà không có chỉ định của bác sĩ.

Tương tác thuốc

Antacid có thể ảnh hưởng đến hấp thu hoặc hiệu quả của các thuốc khác. Để giảm nguy cơ tương tác, thường khuyến cáo dùng các thuốc khác cách nhau ít nhất 1 giờ trước hoặc 4 giờ sau khi dùng Antacid.

Lưu ý quan trọng khi dùng thuốc

Trước khi dùng, bạn nên thông báo cho bác sĩ hoặc dược sĩ về:

• Tần suất và biểu hiện triệu chứng (ợ nóng, khó tiêu,...)
• Các thuốc đang dùng
• Tiền sử bệnh dạ dày, thực quản hoặc bệnh về hệ tiêu hóa.

Từ đó bác sĩ có thể chỉ định siêu âm, xét nghiệm,... để xác định nguyên nhân gây ra triệu chứng.

Antacid là lựa chọn tốt để giảm nhanh triệu chứng ợ nóng, khó tiêu,...đặc biệt sau khi ăn thức ăn cay nóng. Hãy nhớ luôn tuân theo hướng dẫn liều dùng ghi trên nhãn và thông báo cho bác sĩ nếu bạn gặp phải triệu chứng thường xuyên hoặc kéo dài, để bác sĩ có thể kịp thời xác định và điều trị nguyên nhân gây bệnh.

Bài viết được dịch từ trang web chính thức của Cleveland Clinic.

Nếu bạn có bất kỳ lo ngại nào về sức khỏe của mình, đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi. Chúng tôi luôn sẵn sàng lắng nghe và hỗ trợ bạn.

Thông tin liên hệ:

PHÒNG KHÁM ĐA KHOA CỘNG ĐỒNG HỶ HỶ

Địa chỉ: 366 Tân Kỳ Tân Quý, P. Tân Sơn Nhì, TP. Hồ Chí Minh

Hotline/Điện thoại: 0971787416

Email: phongkhamhyhy@gmail.com

Website: https://phongkhamhyhy.com