Đột quỵ (tai biến mạch máu não) là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn tật trên thế giới. Tại Việt Nam, mỗi năm có hàng trăm nghìn ca đột quỵ mới, trong đó nhiều trường hợp để lại hậu quả nghiêm trọng. Một trong những thắc mắc phổ biến nhất của bệnh nhân và gia đình là: Đột quỵ có di truyền không? Nếu trong gia đình đã có người từng bị đột quỵ thì nguy cơ của thế hệ sau có tăng lên hay không?
Trong bài viết này, Phòng khám Đa Khoa Cộng Đồng Hỷ Hỷ sẽ giúp bạn hiểu rõ bản chất của đột quỵ, các yếu tố di truyền liên quan, cùng những biện pháp phòng ngừa hiệu quả.
Đột Quỵ Là Gì?
Khái niệm đột quỵ
Đột quỵ là tình trạng dòng máu lên não bị gián đoạn đột ngột, do tắc nghẽn (nhồi máu não) hoặc vỡ mạch máu (xuất huyết não). Khi não không được cung cấp đủ máu và oxy, tế bào thần kinh sẽ bị tổn thương, gây mất chức năng vận động, ngôn ngữ hoặc thậm chí tử vong.
Phân loại đột quỵ
Nhồi máu não (ischemic stroke): chiếm khoảng 80% trường hợp, do cục máu đông hoặc xơ vữa động mạch.
Xuất huyết não (hemorrhagic stroke): chiếm khoảng 20%, do vỡ mạch máu trong não, thường liên quan đến tăng huyết áp.
Hậu quả của đột quỵ
Liệt nửa người, khó nói, mất trí nhớ.
Gây tàn tật vĩnh viễn nếu không cấp cứu kịp thời.
Tỉ lệ tử vong cao, đặc biệt trong 6 giờ đầu sau khi phát bệnh.
Đột Quỵ Có Di Truyền Không?
Cơ chế di truyền trong bệnh tim mạch và đột quỵ
Đột quỵ không phải là một bệnh thuần túy di truyền như các bệnh gen hiếm gặp, nhưng nhiều nghiên cứu cho thấy yếu tố di truyền có ảnh hưởng rõ rệt đến nguy cơ đột quỵ.
Một số gen liên quan đến:
- Rối loạn lipid máu (mỡ máu cao)
- Tăng huyết áp di truyền
- Đái tháo đường type 2
- Rối loạn đông máu
Những yếu tố này có thể truyền từ cha mẹ sang con cái, làm tăng khả năng mắc các bệnh nền – vốn là nguyên nhân hàng đầu gây đột quỵ.
Nghiên cứu khoa học
Người có cha hoặc mẹ từng bị đột quỵ sẽ có nguy cơ bị đột quỵ cao hơn 2 lần so với người không có tiền sử gia đình.
Nếu cả cha lẫn mẹ đều từng bị đột quỵ, nguy cơ có thể tăng gấp 3–4 lần.
Một số đột biến gen nhất định (như gen MTHFR) liên quan đến tình trạng tăng homocysteine máu, làm tăng nguy cơ tắc nghẽn mạch máu não.
Di truyền không đồng nghĩa “chắc chắn” mắc bệnh
Di truyền chỉ là yếu tố nguy cơ, không có nghĩa là ai có người thân từng bị đột quỵ thì chắc chắn sẽ bị. Môi trường sống, chế độ ăn uống, vận động, kiểm soát bệnh lý nền đóng vai trò quyết định.
Các Yếu Tố Nguy Cơ Đột Quỵ (Ngoài Di Truyền)
Ngoài yếu tố gia đình, nhiều nguyên nhân khác có thể dẫn đến đột quỵ:
Yếu tố bệnh lý
- Tăng huyết áp
- Bệnh tim mạch (rung nhĩ, bệnh van tim)
- Đái tháo đường
- Rối loạn lipid máu
- Béo phì
Lối sống
- Hút thuốc lá
- Uống nhiều rượu bia
- Ăn nhiều chất béo, muối, đường
- Ít vận động
Yếu tố khác
Tuổi tác (nguy cơ tăng cao sau 55 tuổi)
Giới tính (nam thường cao hơn nữ ở độ tuổi trung niên, nhưng nữ cao hơn sau mãn kinh)
Căng thẳng, stress kéo dài
Dấu Hiệu Cảnh Báo Đột Quỵ
Nhận biết sớm dấu hiệu đột quỵ giúp cứu sống bệnh nhân:
- Mặt: lệch miệng, méo mặt.
- Tay: yếu hoặc liệt nửa người.
- Lời nói: nói khó, nói ngọng, không rõ chữ.
- Thời gian: đưa đến bệnh viện trong 4,5 – 6 giờ đầu.
📌 Ghi nhớ nguyên tắc FAST (Face – Arm – Speech – Time) để xử lý kịp thời.
Đột Quỵ Có Nguy Hiểm Hơn Nếu Có Yếu Tố Di Truyền?
Người có tiền sử gia đình từng bị đột quỵ:
Nguy cơ mắc cao hơn người bình thường.
Bệnh thường xuất hiện sớm hơn (40–50 tuổi thay vì 60+).
Tỉ lệ tái phát cao hơn nếu không kiểm soát tốt bệnh nền.
Do đó, nhóm đối tượng này cần khám sức khỏe định kỳ và tầm soát đột quỵ để phòng ngừa.
Làm Sao Để Phòng Ngừa Đột Quỵ Khi Có Yếu Tố Di Truyền?
Kiểm soát bệnh lý nền
- Đo huyết áp thường xuyên.
- Kiểm tra đường huyết, mỡ máu định kỳ.
- Dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.
Thay đổi lối sống
- Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia.
- Ăn nhiều rau xanh, cá, ngũ cốc nguyên hạt.
- Hạn chế muối, đường, mỡ động vật.
- Tập thể dục ít nhất 30 phút/ngày.
Tầm soát và khám định kỳ
- Siêu âm tim – mạch máu cổ.
- Chụp MRI/CT khi có dấu hiệu nghi ngờ.
- Khám tổng quát hàng năm tại các cơ sở y tế uy tín.
Bảng So Sánh: Nguy Cơ Đột Quỵ Ở Người Có Và Không Có Tiền Sử Gia Đình
| Yếu tố | Không có tiền sử gia đình | Có tiền sử gia đình |
|---|---|---|
| Nguy cơ mắc | Bình thường | Tăng gấp 2–4 lần |
| Tuổi khởi phát | Thường >60 tuổi | Có thể sớm từ 40–50 tuổi |
| Tái phát | Thấp hơn | Cao hơn nếu không kiểm soát |
| Phòng ngừa | Khám sức khỏe định kỳ | Khám + tầm soát chuyên sâu |
Khi Nào Cần Đi Khám Bác Sĩ?
Bạn nên đến Phòng khám Đa Khoa Cộng Đồng Hỷ Hỷ khi:
- Gia đình có cha mẹ, anh chị em từng bị đột quỵ.
- Bạn bị tăng huyết áp, tiểu đường, mỡ máu.
- Thường xuyên chóng mặt, đau đầu, nói ngọng, yếu tay chân.
- Muốn tầm soát nguy cơ đột quỵ để phòng ngừa sớm.
Dịch Vụ Tầm Soát & Điều Trị Đột Quỵ Tại Phòng Khám Đa Khoa Cộng Đồng Hỷ Hỷ
- Khám tổng quát tim mạch – thần kinh
- Siêu âm Doppler mạch máu cổ
- Xét nghiệm máu: đường huyết, mỡ máu, chức năng gan – thận
- Điện tâm đồ, đo huyết áp 24h
- Tư vấn chế độ dinh dưỡng & luyện tập phòng ngừa đột quỵ
Vậy, đột quỵ có di truyền không? – Câu trả lời là có yếu tố di truyền, nhưng không phải yếu tố quyết định duy nhất. Người có tiền sử gia đình cần đặc biệt lưu ý đến chế độ ăn uống, sinh hoạt và tầm soát sức khỏe định kỳ.
👉 Chủ động phòng ngừa chính là “chìa khóa vàng” để bảo vệ bản thân và gia đình trước nguy cơ đột quỵ.
Thông Tin Liên Hệ: Phòng Khám Đa Khoa Cộng Đồng Hỷ Hỷ
Địa chỉ: 366 Tân Kỳ Tân Quý, P. Tân Sơn Nhì, TP. Hồ Chí Minh
Hotline: 1900 638 090
Điện thoại: 0919.655.814
Email: phongkhamhyhy@gmail.com
Website: https://phongkhamhyhy.com
📌 Hãy đặt lịch khám sớm để được tầm soát và tư vấn phòng ngừa đột quỵ bởi đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm tại Phòng khám Đa Khoa Cộng Đồng Hỷ Hỷ.
